ZGROMADZENIE SIÓSTR ŚW. ELŻBIETY - PROWINCJA POZNAŃSKA

ELŻBIETANKI

RYS HISTORYCZNY

Jest pierwsza połowa XIX wieku. Sytuacja na Śląsku jest trudna – brak pracy, brak mieszkań, głód i choroby. Do tego klęski żywiołowe oraz liczne epidemie. Brak odpowiedniej opieki medycznej sprawia, że ludzie – zwłaszcza najbiedniejsi – licznie umierają. Klara Dorota Wolff, bo tak nazywa się ta młoda dziewczyna, chce pomóc. Sama, wobec tak beznadziejnej sytuacji – co może zrobić? A jednak, dla tych, którzy ufają Bogu nic nie jest niemożliwe. Wkrótce przyłączają się do niej trzy kolejne dziewczęta – Matylda Merkert i jej rodzona siostra Maria Luiza oraz Franciszka Werner. Postanawiają poświecić się służbie najbardziej potrzebującym. Idą zwłaszcza do chorych, którzy cierpią pozostawieni sami sobie w swoich mieszkaniach. Spieszą z pomocą do każdego, kto potrzebuje pomocy, bez względu na wiek, stan czy wyznanie. Z ogromną ofiarnością poświęcają swój czas i siły, nie zważając na trud, zmęczenie i niebezpieczeństwo zarażenia. Pielęgnują chorych, czuwają przy umierających. Ubogim rozdają jedzenie i odzież. Dla mieszkańców Nysy stają się prawdziwym darem nieba. W 1842 roku zakładają stowarzyszenie. Za patronkę swego dzieła obierają św. Elżbietę. Ich przykład życia i posługiwania potrzebującym pociąga. Zgłaszają się kolejne dziewczęta, które pragną dzielić ich sposób życia i posługi. Stowarzyszenie przekształca się w zgromadzenie zakonne. Maria Luiza Merkert obejmuje w nim kierownictwo jako Przełożona Generalna. Zgromadzenie otwiera nowe domy, rozszerza działalność. Siostry troszczą się o chorych w ich własnych domach, o ubogie rodziny, roztaczają opiekę nad dziećmi, w czasie wojny pielęgnują także rannych żołnierzy.

 

PROWINCJA POZNAŃSKA

POMOC UBOGIM I CIERPIĄCYM

15 lipca 1871 r. – Przełożona Generalna, Matka Maria Merkert, na prośbę Ks. Dziekana Kesslera, popartą przez ówczesnego Ks. Arcybiskupa Ledóchowskiego, przysłała trzy Siostry elżbietanki do Poznania. Wpatrzone w świetlaną postać swej Wielkiej Patronki św. Elżbiety i przykład Matek Założycielek, rozpoczęły w Poznaniu samarytańską służbę dla ubogich i cierpiących. Początkowo zamieszkały u sióstr Urszulanek na ul. Młyńskiej, a po kilku miesiącach w małym, wynajętym domku przy ul. Za Bramką.

W 1875 r. – w okresie „Kulturkampfu” – przeprowadziły się do opustoszałego klasztoru Sióstr Karmelitanek przy ul. Wieżowej.

W listopadzie 1883 r. – Siostry zakupiły plac pod budowę domu przy ul. Łąkowej, na którym stał mały domek robotniczy.

W listopadzie 1884 r. – po poświęceniu kamienia węgielnego rozpoczęło budowę. Siostry pomagały przy budowie, mimo wyczerpującej pracy wśród chorych, ubogich dzieci.

29 sierpnia 1885 r. – Siostry wprowadziły się do ukończonego II piętrowego domu przy ul. Łąkowej.

1 października 1885 r. – Ks. Kurator Kessler dokonał poświęcenia domu i kaplicy.

1908 r. – rozpoczęto budowę szpitala.

1909 r. – poświęcenie i oddanie do użytku pierwszej części budynku szpitalnego.

1910 r. – chorych stale przybywało, toteż odbudowano skrzydło szpitala i podwyższono klasztor o jedno piętro. Powiększono też kaplicę w głąb ogrodu. Prace te ukończono w 1913r.

11 stycznia 1913 r. – powstanie Prowincji Gnieźnieńsko-Poznańskiej.

Od 1920 r. – zorganizowano Szkołę Pielęgniarską dla Sióstr na terenie szpitala.

1 września 1928 r. – otwarcie i prowadzenie (do 1939 r.) „Prywatnej Szkoły Przygotowawczej Żeńskiej przy Zakładzie Dobroczynnym św. Elżbiety” w Poznaniu ul. Łąkowa 4b.
Oprócz pracy w szpitalu Siostry prowadziły na terenie Poznania: pięć przedszkoli i pracowały w „Ochronkach magistrackich” – w dzielnicach zamieszkałych przez bezrobotnych – tam też starały się o dożywienie dzieci i o odzież dla nich. Stale były wytypowane Siostry, które otaczały opieką ubogich i opuszczonych chorych w ich domach.

W 1930 r. – dobudowano skrzydło domu przy drodze do kościoła p.w. Bożego Ciała.

OKRES OKUPACJI NIEMIECKIEJ

Od 1939 r. – okres okupacji niemieckiej. Siostry początkowo internowane w domu – wywiezione w kilku transportach do obozu w Bojanowie, inne w rozproszeniu, a mała grupka pozostawiona do prac w zajętym szpitalu.

23 lutego 1945 r. – wyzwolenie Poznania, lecz dom i szpital zajęło wojsko radzieckie.

19 listopada 1945 r. – po wyjeździe wojska radzieckiego – powrót Sióstr, porządkowanie zdewastowanych pomieszczeń i urządzenie na nowo szpitala.

Od 10 stycznia 1946 r. – zaczęto przyjmować chorych. Zorganizowano oddziały: chirurgiczny, wewnętrzny, laryngologiczny, ginekologiczny, oczny i dziecięcy (razem 220 łóżek). Urządzono też poliklinikę chirurgiczną i laryngologiczną (przy ul. Łąkowej 4a i 4b).

Od 1946 r. – oprócz pracy w szpitalu, w poliklinikach, poświęcały się Siostry pracy wychowawczej w przedszkolu parafialnym przy ul. Strzeleckiej, katechizowały dzieci szkolne, pełniły funkcje organistki w kościele pw. Bożego Ciała, prowadziły szwalnię przy Poznańskim Okręgu „Caritas” (dla 100 dziewcząt), pracowały w kancelariach parafialnych (2 parafie), w Poznańskiej Kurii Metropolitalnej oraz pielęgnowały chorych w ich własnych mieszkaniach.

OKRES POWOJENNY

3 października 1949 r. – gdy szpital doprowadzono do rozkwitu Zarząd Miejski protokołem zdawczo-odbiorczym przejął szpital w bezpłatne użytkowanie. Szpital otrzymał nazwę „Szpital Miejski nr 2”. Zatrudnione w nim (54) Siostry zaczęto stopniowo zwalniać z pracy.

18 października 1950 r. – szpital został przejęty przez Urząd Bezpieczeństwa (UB) do swego wyłącznego użytku. Urządzenia szpitalne rozwieziono do innych szpitali poznańskich. Pozostałe Siostry przeszły do pracy w „Szpitalu Miejskim nr 2”, przy ul. Samuela Engela 13, a w 1962 r. wszystkie zwolniono z pracy.

W 1950 r. – przedszkole parafialne przy ul. Strzeleckiej 40 prowadzone przez Siostry, przejął Zarząd Przymusowy Zrzeszenia „Caritas” – Siostry kontynuowały nadal pracę wychowawczą.

W 1954 r. – Siostry z tego domu objęły ponadto pracę w dwóch przedszkolach „Caritas” – przy ul. Szamarzewskiego i Przybyszewskiego. Oprócz przedszkoli Siostry prowadziły i nadal prowadzą punkt katechetyczny dla dzieci przedszkolnych (tzw. „Przystań dziecięcą”) przy parafii Bożego Ciała.

Od 1952 – 1958 r. – trzy Siostry dojeżdżały do parafii pw. św. Michała Archanioła i pracowały w charakterze Siostry parafialnej, kancelistki biurowej i zakrystianki.

Od 1956 – 1958 r. – cztery Siostry uczyły religii w trzech szkołach.

W latach 1961 – 1962 r. – na zarządzenie władz odgórnych usunięto całkowicie Siostry pracujące jeszcze w instytucjach:
– wszystkie wychowawczynie z przedszkoli, które po „Caritasie” przejął Wydział Oświaty;
– Siostry instruktorki – po zamknięciu „Społecznego Warsztatu Szkolenia i Pracy „Caritas”;
– Siostry pielęgniarki – ostatnie, pracujące jeszcze w szpitalach.

Zwolnione z pracy Siostry, z konieczności przyjęły inne zajęcia:
– pracę chałupniczą w Spółdzielniach Krawieckich „Bieliźniarz” (do 1969 r.);
– zwiększono liczbę Sióstr pracujących przy parafiach: w katechizacji dzieci – w salkach parafialnych, później w szkołach, prowadzenie Scholi i grup „ERM”; opiekunki parafialne, zakrystianki, w kancelariach parafialnych, pranie bielizny kościelnej, stołowanie księży;
– w Muzeum Archidiecezjalnym (do 1968 r.); w Wydawnictwie św. Wojciecha (do 1992 r.); w Kurii Metropolitalnej;
– prowadzenie gospodarstwa domowego w Rezydencjach Biskupich (do 1999 r.);
– wśród chorych – w pielęgnacji ambulatoryjnej;
– w prywatnych laboratoriach (do 1977 r.).

Od 1968 r. – Siostry rozpoczęły prace w Państwowym Zakładzie dla Przewlekle Chorych – późniejszy Dom Pomocy Społecznej dla Dorosłych przy ul. Grobla 26.

Z dniem 7 stycznia 1977 r. – nastąpiła zmiana użytkownika szpitala – został przejęty przez Akademię Medyczną – Klinika Onkologii (po 28 latach odmurowano drzwi do kaplicy, by chorzy mogli z niej korzystać).

OKRES POSOCJALISTYCZNY

​Od 1991 roku – dwie Siostry pielęgniarki rozpoczęły prace w szpitalu – Klinika Onkologii ul. Łąkowa 1/2 – na oddziale chirurgii i chemioterapii.

W 1999 r. – po długich staraniach Szpital zwrócił Zgromadzeniu dwa pokoje – należące dawniej do klauzury.